Cùng với chính sách thích ứng linh hoạt trong phòng chống dịch để khôi phục kinh tế, thị trư???ng lao động quý IV bắt đầu có dấu hiệu phục hồi. Lực lượng lao động, số người có việc làm quý IV năm 2021 tăng so với quý trư???c và giảm so với cùng kỳ năm trư???c. Tỷ lệ thất nghiệp và thiếu việc làm giảm so với quý trư???c và tăng so với cùng kỳ năm trư???c. Tuy nhiê;n, tính chung cả năm 2021, diễn biến phức tạp và kéo dài của đợt dịch Covid-19 lần thứ tư đã khiến tình hình lao động việc làm năm 2021 gặp nhiều khó khăn hơn so với năm 2020, lực lượng lao động, số người có việc làm giảm; tỷ lệ thiếu việc làm và thất nghiệp tăng so với năm trư???c.
I. TÌNH HÌNH LAO ĐỘNG VIỆC LÀM QUÝ IV NĂM 2021
1. Lực lượng lao động
Lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lê;n quý IV năm 2021 là 50,7 triệu người, tăng khoảng 1,7 triệu người so với quý trư???c và giảm 1,4 triệu người so với cùng kỳ năm trư???c. So với quý trước, lực lượng lao động ở cả hai khu vực nông thôn và thành thị đều tăng khoảng 0,8 triệu người và lực lượng lao động nữ tăng nhiều hơn so với lực lượng lao động nam (0,9 triệu người so với 0,8 triệu người). So với cùng kỳ năm trước, lực lượng lao động giảm mạnh ở khu vực nông thôn (giảm gần 2,2 triê;̣u người) và giảm chủ yếu ở nam giới (giảm khoảng 0,8 triê;̣u người).
Lực lượng lao động các quý, năm 2020 và 2021
Đơn vị tính: Triệu người
Tỷ lệ tham gia lực lượng lao động quý IV năm 2021 là 67,7%, tăng 2,1 điểm phần trăm so với quý trư???c và giảm 2,6 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trư???c. Tỷ lệ tham gia lực lượng lao động của nữ là 61,6%, thấp hơn 12,7 điểm phần trăm so với nam (74,3%). Tỷ lê;̣ tham gia lực lượng lao động khu vực thành thị là 65,3%, trong khi đó tỷ lê;̣ này ở nông thôn là 69,3%. Xem xét theo nhóm tuổi, tỷ lệ tham gia lực lượng lao động ở khu vực thành thị thấp hơn khu vực nông thôn ở hầu hê;́t các nhóm tuổi, trong đó chê;nh lệch nhiều nhất được ghi nhận ở nhóm 55 tuổi trở lê;n (thành thị: 32,7%; nông thôn: 46,6%) và nhóm từ 15-24 tuổi (thành thị: 34,5%; nông thôn: 45,2%). Điê;̀u này cho thấy, người dân tại khu vực nông thôn gia nhập thị trư???ng lao động sớm hơn và rời bỏ thị trư???ng muộn hơn khá nhiều so với khu vực thành thị; đây là đặc điểm điển hình của thị trư???ng lao động với cơ cấu lao động tham gia ngành nông nghiệp chiếm tỷ trọng cao.
Tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng, chứng chỉ quý IV năm 2021 là 26,1%, không thay đổi so với quý trư???c và cao hơn 0,3 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trư???c.
Trong tổng số 24,2 triệu người từ 15 tuổi trở lê;n không tham gia thị trư???ng lao động (ngoài lực lượng lao động) của quý IV năm 2021, có 13,2 triệu người trong độ tuổi lao động, tập trung nhiều nhất ở nhóm 15-19 tuổi (gần 5,5 triệu người).
2. Số người có việc làm
Lao động từ 15 tuổi trở lê;n có việc làm trong quý IV năm 2021 là 49,1 triệu người, tăng 1,82 triệu người so với quý trư???c và giảm 1,79 triệu người so với cùng kỳ năm trư???c. Lao động có việc làm ở khu vực thành thị là 17,9 triệu người, tăng 890,1 nghìn người so với quý trư???c và tăng 498,9 nghìn người so với cùng kỳ năm trư???c; số có việc làm ở nông thôn là 31,1 triệu người, tăng 934,5 triệu người so với quý trư???c và giảm 2,3 triệu người so với cùng kỳ năm trư???c.
Trong quý IV năm 2021, sau khi phủ rộng vắc xin mũi 2 và các biện pháp giãn cách xã hội đã được nới lỏng, nền kinh tế đã có tín hiệu phục hồi. Lao động có việc làm trong khu vực công nghiệp và xây dựng là 16,8 triệu người, tăng 1,2 triệu người so với quý trư???c và giảm 239,0 nghìn người so với cùng kỳ năm trư???c; khu vực dịch vụ là 17,9 triệu người, tăng 762,5 nghìn người so với quý trư???c và giảm 1,9 triệu người so với cùng kỳ năm trư???c. Khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản đạt 14,3 triệu người, giảm 120,9 nghìn người so với quý trư???c và tăng 361,1 nghìn người so với cùng kỳ năm trư???c.
Tỷ lệ lao động có việc làm phi chính thức[1] quý IV năm 2021 là 55,1%, tăng 0,6 điểm phần trăm so với quý trư???c và giảm 0,9 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trư???c. Tỷ lệ lao động phi chính thức khu vực thành thị là 47,8%, tăng 1,6 điểm phần trăm so với quý trư???c và giảm 0,2 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trư???c, tỷ lệ này ở khu vực nông thôn là 61,5%, giảm 0,3 điểm phần trăm so với quý trư???c và giảm 0,7 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trư???c.
So với quý III năm 2021, số lao động có việc làm phi chính thức là 19,4 triệu người, tăng 1,3 triệu người, tương ứng tăng 7,4%; cao gần gấp 2 lần mức tăng của lao động có việc làm. (Lao động có việc làm quý IV năm 2021 là 49,1 triệu người, tăng 1,8 triệu người, tương ứng tăng 3,9% so với quý trư???c). Như vậy, sau cơn bão đại dịch, nhiều người lao động đã quay trở lại thị trư???ng và có việc làm nhưng đó phần nhiều là việc làm phi chính thức, với đặc trưng công việc là bấp bê;nh, thiếu ổn định, thu nhập thấp, không có hợp đồng lao động hoặc có nhưng không được đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, không được chi trả các chế độ phụ cấp và các khoản phúc lợi xã hội khác. Rõ ràng, thị trư???ng lao động có sự phục hồi nhưng sự phục hồi này chưa thật bền vững.
3. Lao động thiếu việc làm
Số người thiếu việc làm trong độ tuổi[2] quý IV năm 2021 là gần 1,5 triệu người, giảm 381,1 nghìn người so với quý trư???c và tăng 635,9 nghìn người so với cùng kỳ năm trư???c. Tỷ lệ thiếu việc làm của lao động trong độ tuổi quý IV năm 2021 là 3,37%, giảm 1,09 điểm phần trăm so với quý trư???c và tăng 1,55 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trư???c. Tỷ lệ thiếu việc làm của lao động trong độ tuổi ở khu vực thành thị cao hơn so với khu vực nông thôn (tương ứng là 4,06% và 2,95%). Đây là quý thứ 3 liê;n tiếp thị trư???ng lao động chứng kiến tình trạng tỷ lệ thiếu việc làm ở khu vực thành thị cao hơn khu vực nông thôn. Tình trạng này trái ngược với xu hướng thị trư???ng lao động trong những năm trư???c đại dịch Covid-19[3].
Số người và tỷ lệ thiếu việc làm trong độ tuổi lao động, các quý năm 2020 và 2021
Thu nhập bình quân tháng của người lao động trong quý IV năm 2021 là 5,3 triệu đồng, tăng 139 nghìn đồng so với quý trư???c và giảm 624 nghìn đồng so với cùng kỳ năm trư???c. Thu nhập bình quân tháng của lao động nam cao gấp 1,4 lần thu nhập bình quân của lao động nữ (6,2 triệu đồng so với 4,4 triệu đồng); thu nhập bình quân của lao động ở khu vực thành thị cao hơn lao động ở khu vực nông thôn 1,3 lần (6,3 triệu đồng so với 4,8 triệu đồng).
So với quý III, quý đã chứng kiến mức thu nhập thấp nhất chưa từng có trong nhiều năm trở lại đây, sang quý IV mức thu nhập bình quân của người lao động đã được cải thiện hơn (tăng 139 nghìn đồng/người/tháng). Tuy nhiê;n, diễn biến phức tạp, kéo dài của dịch Covid-19 tác động sâu sắc đến đời sống của người lao động, so với cùng kỳ năm 2020 mức thu nhập của người lao động sụt giảm nghiê;m trọng (giảm 624 nghìn đồng/người/tháng).
Thu nhập bình quân của người lao động tăng ở cả ba khu vực kinh tế so với quý trư???c. Người lao động làm việc trong khu vực công nghiệp và xây dựng có mức thu nhập bình quân tăng cao nhất, với mức thu nhập là 5,9 triệu đồng/người/tháng, tăng 130 nghìn đồng, tương ứng tăng 2,2% so với quý trư???c. Lao động khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản có mức thu nhập bình quân là 3,4 triệu đồng, tăng 72 nghìn đồng, tương ứng tăng 2,1%. Lao động khu vực dịch vụ có mức thu nhập bình quân là 6,3 triệu đồng, tăng 108 nghìn đồng, tương ứng tăng 1,7%.
Thu nhập bình quân tháng của người lao động theo khu vực kinh tế,
các quý năm 2020 và năm 2021
các quý năm 2020 và năm 2021
Đơn vị tính: Triệu đồng
5. Thất nghiệp trong độ tuổi lao động
Số người thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý IV năm 2021 là hơn 1,6 triệu người, giảm 113,1 nghìn người so với quý trư???c và tăng 369,2 nghìn người so với cùng kỳ năm trư???c. Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý IV năm 2021 là 3,56%, giảm 0,42 điểm phần trăm so với quý trư???c và tăng 0,93 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trư???c. Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi của khu vực thành thị là 5,09%, giảm 0,45 điểm phần trăm so với quý trư???c và tăng 1,39 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trư???c.
Số người và tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động,
các quý năm 2020 và năm 2021
Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niê;n 15-24 tuổi quý IV năm 2021 là 8,78%, giảm 0,11 điểm phần trăm so với quý trư???c và tăng 0,84 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trư???c. Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niê;n khu vực thành thị là 13,23%, cao hơn 6,52 điểm phần trăm so với khu vực nông thôn.
6. Lao động làm công việc tự sản tự tiê;u
Số lao động làm công việc tự sản tự tiê;u[4] quý IV năm 2021 là 4,9 triệu người (thấp hơn 0,3 triệu người so với quý trư???c nhưng vẫn cao hơn 1,8 triệu người so với cùng kỳ năm trư???c), số lao động này chủ yếu biến động ở khu vực nông thôn. Gần hai phần ba số người sản xuất sản phẩm tự sản tự tiê;u quý IV năm 2021 là nữ giới (chiếm 63,6%).
Trong tổng số 4,9 triệu người là lao động sản xuất tự sản tự tiê;u, có đến hơn 3 triệu người đang trong độ tuổi lao động (chiếm 55,5%). Hầu hết tất cả lao động sản xuất tự sản tự tiê;u đều không có bằng cấp, chứng chỉ. Trong bối cảnh thị trư???ng lao động ngày càng đòi hỏi, yê;u cầu cao về tay nghề, kỹ năng cũng như dịch Covid-19 ảnh hưởng lớn tới tình hình lao động việc làm, cơ hội để nhóm lao động này có một công việc trê;n thị trư???ng lao động là rất khó khăn.
II. TÌNH HÌNH LAO ĐỘNG VIỆC LÀM NĂM 2021
1. Lực lượng lao động
Lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lê;n năm 2021 đạt 50,5 triệu người, giảm 791,6 nghìn người so với năm trư???c. Lực lượng lao động ở khu vực thành thị là 18,6 triệu người, chiếm 36,8%; lực lượng lao động nữ đạt 23,5 triệu người, chiếm 46,5% lực lượng lao động của cả nước.
Lao động đã qua đào tạo từ trình độ “Sơ cấp” trở lê;n năm 2021 là 26,1%, tăng 0,8 điểm phần trăm so với năm trư???c.
2. Lao động có việc làm
Lao động từ 15 tuổi trở lê;n có việc làm năm 2021 là 49,0 triệu người, giảm 1,0 triệu người so với năm 2020. Trong đó, giảm chủ yếu ở khu vực nông thôn và ở nam giới. Số lao động có việc làm ở khu vực nông thôn là 31,2 triệu người, giảm 1,5 triệu người và ở nam giới là 26,2 triệu người, giảm 729,5 nghìn người so với năm trư???c.
Trong năm 2021, tình hình dịch kéo dài và phức tạp hơn trong năm 2020 đã khiến cho hàng triệu người mất việc, lao động trong các ngành tiếp tục giảm, đặc biệt là khu vực dịch vụ. Lao động trong khu vực công nghiệp và xây dựng là 16,3 triệu người (chiếm 33,2%), giảm 254,2 nghìn người so với năm trư???c; khu vực dịch vụ là 18,6 triệu người (chiếm 37,9%), giảm 800,8 nghìn người so với năm trư???c; khu vực nông, lâm nghiệp và thuỷ sản là 14,2 triệu người (chiếm 28,9%), tăng 37,3 nghìn người so với năm trư???c.
Lao động có việc làm theo khu vực kinh tế, 2019-2021
Đơn vị tính: Triệu người
Trong năm 2021, số lao động có việc làm chính thức và phi chính thức đều giảm. Số lao động có việc làm phi chính thức là 19,8 triệu người, giảm 628,0 nghìn người, mức giảm này cao hơn so với mức giảm ở lao động có việc làm chính thức; số lao động có việc làm chính thức là 15,4 triệu người, giảm 469,8 nghìn người so với năm 2020.
Tỷ lệ lao động có việc làm phi chính thức phi nông nghiệp[5] năm 2021 là 56,2%, tương đương so với năm trư???c. Tuy nhiê;n, ở khu vực nông thôn và ở nữ giới tỷ lệ này có xu hướng tăng tương ứng lần lượt là 1,0 điểm phần trăm và 0,2 điểm phần trăm so với năm trư???c.
3. Lao động thiếu việc làm
Thiếu việc làm trong độ tuổi năm 2021 là hơn 1,4 triệu người, tăng 370,8 nghìn người so với năm trư???c. Tỷ lệ thiếu việc làm của lao động trong độ tuổi là 3,10%, tăng 0,71 điểm phần trăm so với năm trư???c. Tỷ lệ này ở khu vực thành thị là 3,33%, cao hơn 0,37 điểm phần trăm so với khu vực nông thôn. Do diễn biến phức tạp của dịch Covid-19 lần thứ 4 đã đẩy tỷ lệ thiếu việc làm ở khu vực thành thị cao hơn khu vực nông thôn trong năm 2021. Điều này trái với xu hướng thị trư???ng lao động thường được quan sát ở nước ta với tình trạng thiếu việc làm ở khu vực nông thôn thường nghiê;m trọng hơn so với thành thị[6].
4. Thu nhập của người lao động
Năm 2021 thu nhập bình quân tháng của người lao động là 5,7 triệu đồng, giảm 32 nghìn đồng so với năm 2020. Thu nhập bình quân tháng của lao động nam là 6,6 triệu đồng, cao hơn 1,40 lần của lao động nữ (4,7 triệu đồng). Thu nhập bình quân của lao động khu vực thành thị là 7,0 triệu đồng, cao hơn 1,40 lần mức thu nhập bình quân lao động khu vực nông thôn (5,0 triệu đồng).
Xét theo ngành kinh tế, so với năm 2020, lao động trong khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản duy trì được mức độ tăng trư???ng dương ổn định, với mức thu nhập bình quân tháng năm 2021 là 3,6 triệu đồng, tăng 7,1%, tương ứng tăng 236 nghìn đồng. Thu nhập bình quân của lao động khu vực công nghiệp và xây dựng là 6,4 triệu đồng, giảm 201 nghìn đồng, tương ứng giảm 3,0% và lao động trong khu vực dịch vụ có mức thu nhập bình quân là 6,8 triệu đồng, giảm 27 nghìn đồng, tương ứng giảm 0,4%.
Thu nhập bình quân tháng của lao động làm công ăn lương năm 2021 là 6,6 triệu đồng, giảm 45 nghìn đồng so với năm 2020. Lao động nam có mức thu nhập bình quân cao hơn 1,15 lần mức thu nhập bình quân của lao động nữ (7,0 triệu đồng so với 6,0 triệu đồng); lao động khu vực thành thị có thu nhập bình quân cao hơn 1,23 lần lao động khu vực nông thôn (7,3 triệu đồng so với 5,9 triệu đồng).
5. Thất nghiệp trong độ tuổi lao động
Số người thất nghiệp trong độ tuổi lao động năm 2021 là hơn 1,4 triệu người, tăng 203,7 nghìn người so với năm trư???c. Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động là 3,22%, tăng 0,54 điểm phần trăm so với năm trư???c. Tỷ lệ thất nghiệp ở khu vực thành thị là 4,42%, cao hơn 1,94 điểm phần trăm so với khu vực nông thôn. Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niê;n (15-24 tuổi) là 8,48%, tăng 0,52 điểm phần trăm so với năm trư???c. Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niê;n khu vực thành thị là 11,91%, tăng 1,33 điểm phần trăm so với năm trư???c. Mặc dù Chính phủ đã có các chính sách chủ động thích ứng linh hoạt trong phòng chống Covid-19, vừa thực hiện phục hồi, phát triển kinh tế xã hội nhưng tính chung cả năm 2021 thị trư???ng lao động vẫn còn gặp nhiều khó khăn, với tỷ lệ thất nghiệp năm nay cao hơn năm trư???c, trong đó khu vực thành thị vượt mốc 4%.
6. Lao động tự sản tự tiê;u
Số lao động làm công việc tự sản tự tiê;u trong năm 2021 là hơn 4,4 triệu người, tăng khoảng 872,4 nghìn người so với năm trư???c. Số lao động này chủ yếu ở khu vực nông thôn (chiếm 90,3%).
Gần 2/3 số lao động tự sản tự tiê;u là nữ giới (chiếm 62,7%). Số lao động nữ giới làm công việc tự sản tự tiê;u năm 2021 tăng gần 584 nghìn người so với năm trư???c. Đây là nhóm lao động yếu thế và chịu nhiều ảnh hưởng từ diễn biến phức tạp của dịch Covid-19 lần thứ 4. Trong tổng số hơn 4,4 triệu người là lao động sản xuất tự sản tự tiê;u, hơn 2,6 triệu người đang trong độ tuổi lao động (chiếm 58%).
Nguồn: Tổng cục Thống kê;
[1] Trong của quý IV năm 2021, tỷ lệ lao động phi chính thức bao gồm cả nông nghiệp là 67,8%, giảm 0,3 điểm phần trăm so với quý trư???c và tăng 0,1 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trư???c.
[2] Trong độ tuổi lao động bao gồm: nam từ 15 đến 59 và nữ từ 15 đến 54 (từ năm 2020 trở về trư???c); nam từ 15 đến 60 tuổi 3 tháng và nữ từ 15 đến 55 tuổi 4 tháng (năm 2021 - theo Bộ luật Lao động 2019).
[3] Quý IV năm 2020, tỷ lệ thiếu việc làm trong độ tuổi ở khu vực thành thị là 1,10%, ở khu vực nông thôn là 2,20%. Quý IV năm 2019, tỷ lệ thiếu việc làm trong độ tuổi ở khu vực thành thị là 0,58%, ở khu vực nông thôn là 1,51%.
[4] Lao động tự sản tự tiê;u là lao động trong khu vực nông lâm nghiệp thủy sản sản xuất ra sản phẩm với mục đích chủ yếu để cá nhân, gia đình sử dụng.
[5] Năm 2021, tỷ lệ lao động phi chính thức bao gồm cả nông nghiệp là 68,5%, giảm 1,8 điểm phần trăm so với năm trư???c.
[6] Năm 2020, tỷ lệ thiếu việc làm trong độ tuổi ở khu vực thành thị là 1,65%, ở khu vực nông thôn là 2,80%. Năm 2019, tỷ lệ thiếu việc làm trong độ tuổi ở khu vực thành thị là 0,70%, ở khu vực nông thôn là 1,52%.
Trang web giải trí Starburst