Nền kinh tế Việt Nam đã có những bước phát triển ấn tượng trong vài năm trở lại đây, đặc biệt là mức tăng trưởng dương 2,91% năm 2020 trong khi thế giới phải đối mặt với cuộc suy thoái toàn cầu chưa từng có tiền lệ do đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, đi cùng với sự tăng trưởng, bất cứ nền kinh tế nào trong đó cả Việt Nam đều phải đối mặt với những thách thức về mô;i trường và khí hậu khiến các nhà hoạch định chính sách phải cân đối và đưa ra lựa chọn phù hợp giữa tăng trưởng và mô;i trường.
Câu chuyện phát triển thành cô;ng của Việt Nam
Trải qua hơn 3 thâ??p kỷ, Việt Nam đã xây dựng thành cô;ng bài toán phát triê??n kinh tế - xã hội và được cộng đồng thế giới cô;ng nhâ??n. Cô;ng cuộc đổi mới bắt đầu từ năm 1986 đã thúc đâ??y kinh tế phát triê??n nhanh chóng, với tô;́c độ tăng trưởng khá, đưa Việt Nam từ một trong những quô;́c gia nghèo nhâ??t thế giới trở thành quô;́c gia thu nhâ??p trung bình với một nền kinh tế thị trường năng động. Quy mô; tổng sản phâ??m (GDP) tăng 11 lần, từ 31,17 tỷ USD năm 2000 lên đến 343 tỷ USD năm 2020. Từ năm 1990 đến 2020, GDP bình quân đầu người tăng gần 36 lần, từ 98 USD lên 3.521 USD. Thương mại hai chiều của Việt Nam cũng đạt được những thành tựu đáng kê??: Nếu năm 2010, Việt Nam vâ??n là nước nhâ??p siêu lên tới 12,6 tỷ USD, thì 5 năm trở lại đây, cán cân thương mại đã đảo chiều và năm 2020 ghi nhâ??n kỷ lục khi Việt Nam xuâ??t siêu đến 19,1 tỷ USD.
Ảnh minh họa, nguồn Internet
Nhờ khẳng định được vị thế và uy tín trên trường quô;́c tế, đặc biệt là mô;i trường kinh doanh thuâ??n lợi, an toàn, nguồn nhân cô;ng trẻ dồi dào, chi phí rẻ đã khiến Việt Nam trở thành “thỏi nam châm” thu hút dòng vô;́n đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Tính đến tháng 5/1990, Việt Nam mới có 213 giâ??y phép đầu tư trực tiếp nước ngoài được câ??p với tổng vô;́n đăng ký gần 1,8 tỷ USD. Song lũy kế đến ngày 20/5/2021, sô;́ dự án FDI trên toàn lãnh thổ Việt Nam đã đạt trên 33,6 nghìn dự án còn hiệu lực với tổng vô;́n đăng ký đạt 396,86 tỷ USD. Trong đó, vô;́n thực hiện lũy kế các dự án FDI ước đạt 240 tỷ USD, bằng 60,5% tổng vô;́n đầu tư đăng ký còn hiệu lực. Các khoản vay cam kết theo năm tài khóa bao gồm cả các cam kết với Ngân hàng Tái thiết và Phát triê??n Quô;́c tế (IBRD) và Hiệp hội Phát triê??n Quô;́c tế (IDA) đã giảm mạnh trong 4 năm trở lại đây, từ 1.658 triệu USD năm 2017 xuô;́ng còn 506 triệu USD năm 2020. Nhiều bước tiến vượt bâ??c đã được thực hiện đê?? đem lại sức sô;́ng cho khu vực kinh tế tư nhân.
Những thành tựu đạt được trong thời gian qua khô;ng chỉ khẳng định sự phát triê??n năng động mà còn giúp làm gia tăng khả năng chô;́ng chịu của nền kinh tế Việt Nam trước những biến cô;́ lớn. Điê??n hình là năm 2020 vừa qua, do hội nhâ??p kinh tế sâu rộng, nền kinh tế Việt Nam đã phải chịu ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19 dù đã râ??t thành cô;ng và từng trở thành hình mâ??u kiê??m soát dịch của thế giới. Mức tăng trưởng GDP 2,91% dù thâ??p nhâ??t trong vòng cả thâ??p kỷ qua nhưng vâ??n giữ Việt Nam nằm trong nhóm các quô;́c gia tăng trưởng cao nhâ??t thế giới trong bô;́i cảnh kinh tế toàn cầu bị tàn phá bởi cuộc suy thoái do đại dịch Covid-19 gây ra. Khả năng chô;́ng chịu của nền kinh tế Việt Nam được đóng góp từ sự phục hồi nhanh chóng của khu vực kinh tế trong nước, sự vững vàng của khu vực kinh tế đô;́i ngoại, sự điều tiết kịp thời các chính sách tiền tệ từ nhà nước.
Thành cô;ng của tăng trưởng được đóng góp từ nguồn vốn tự nhiên và cái giá của mô;i trường
Nghiên cứu về tăng trưởng kinh tế của các nước phát triê??n và đang phát triê??n đã giúp các nhà kinh tế học nhâ??n ra rằng, nguồn tài nguyên chính là 1 trong 4 nhân tô;́ quan trọng thúc đâ??y sự tăng trưởng cùng với nguồn nhân lực, tư bản và cô;ng nghệ. Giô;́ng như hầu hết các quô;́c gia thu nhâ??p thâ??p khác, Việt Nam đã sử dụng lợi thế tự nhiên về nguồn đâ??t nô;ng nghiệp, tài nguyên nước, rừng, biê??n và trữ lượng khoáng sản dồi dào làm nền tảng thúc đâ??y tăng trưởng nhanh và mạnh trong giai đoạn đầu của sự phát triê??n. Tuy nhiên, mô; hình phát triê??n kinh tế phần lớn dựa vào nguồn tài nguyên thiên nhiên đang cho thâ??y sự thiếu bền vững theo thời gian. Nhâ??t là khi quá trình tăng trưởng và cô;ng nghiệp hóa nhanh của Việt Nam đã và đang đê?? lại nhiều tác động tiêu cực đến mô;i trường và tài nguyên thiên nhiên. Nguồn vô;́n tự nhiên của Việt Nam rơi vào tình trạng suy giảm liên tục trong khoảng 2 thâ??p kỷ qua, kéo theo đó là các vâ??n đề về mô;i trường như: Ô nhiê??m khô;ng khí, ô; nhiê??m mô;i trường, mâ??t an ninh nguồn nước, cạn kiệt tài nguyên…
Worldbank nhâ??n định, hầu hết các chỉ tiêu về vô;́n tự nhiên của Việt Nam đã và đang suy giảm liên tục từ đầu thâ??p kỷ 2000 do tình trạng khai thác quá mức nhằm đáp ứng các nhu cầu phát triê??n. Dù độ che phủ rừng trên cả nước đạt tới 42% với 14,6 triệu ha đâ??t có rừng năm 2019 nhưng gần 20% rừng nguyên sinh đã bị mâ??t đi từ năm 2001 đến năm 2019, diện tích rừng nguyên sinh chỉ còn lại 0,25%. Nguồn tài nguyên khoáng sản điê??n hình là than đá đã được khai thác triệt đê?? trong nhiều năm qua khiến các mỏ lộ thiên hầu như khô;ng còn, việc khai thác đã phải chuyê??n qua các hầm mỏ khoan sâu xuô;́ng lòng đâ??t. Trong vòng 50 năm giai đoạn 1960-2016, sản lượng khai thác thủy sản của Việt Nam đã tăng khoảng 7 lần.
Bên cạnh đó, sự phát triê??n kinh tế - xã hội cũng kéo theo nhu cầu ngày càng tăng về nguồn năng lượng. Thô;́ng kê của Bộ Cô;ng thương và Viện Năng lượng (IE), tổng cung câ??p năng lượng sơ câ??p (TPES) của Việt Nam năm 2019 là 89,7 nghìn KTOE, tăng 11% so với năm trước. Trong khi đó, giai đoạn 2011-2019, tỷ lệ tăng trưởng chỉ là 6,1%. Theo nhóm sản phâ??m, than cô;́c có tô;́c độ tăng trưởng gần gâ??p đô;i, 13,2%/năm; năng lượng sinh khô;́i phi thương mại và chênh lệch xuâ??t khâ??u điện có mức tăng trưởng âm tương ứng -31,4%/ năm và -13,3%/năm. Sự thay đổi đáng kê?? nhâ??t là than, năm 2010, than chỉ chiếm 28,1% cơ câ??u và duy trì mức độ tương đương trong mâ??y năm kế tiếp. Tuy nhiên kê?? từ sau năm 2015, tổng cung của loại nhiên liệu này đã tăng lên 44,3% năm 2018 và tăng kỷ lục trên 50% nTrang web giải trí cao và thấp xúc xắcăm 2019. Theo đó, tổng tiêu thụ năng lượng cuô;́i cùng trong giai đoạn trên cũng tăng 4,3%; riêng năm 2018 và 2019 tăng khá cao, lần lượt là 11,86% và 6,7% so với năm trước. Từ một quô;́c gia xuâ??t khâ??u tịnh năng lượng với tổng mức xuâ??t khâ??u cao hơn nhâ??p khâ??u 17,3% năm 2010, đến năm 2015, Việt Nam đã trở thành quô;́c gia nhâ??p khâ??u tịnh năng lượng với cán cân phụ thuộc là 6,02% và tăng vọt lên 39,54% vào năm 2020. Điều này đang ngày càng đe dọa sâu sắc đến an ninh năng lượng và sự phát triê??n bền vững của kinh tế - xã hội Việt Nam.
Khi nguồn vô;́n tự nhiên của Việt Nam tiếp tục suy thoái, nhâ??t là việc sử dụng các nguồn nhiên liệu hóa thạch đê?? sản xuâ??t năng lượng đáp ứng sự tăng trưởng mạnh mẽ đã khiến cho phát thải tăng nhanh, cùng với các hệ lụy mô;i trường và khí hâ??u. Nhu cầu sử dụng nước ngày một tăng cao, trong khi năng suâ??t nước vâ??n còn ở mức thâ??p, chỉ đạt 12% so với chuâ??n thê?? giới. Tình trạng khai thác thiếu bền vững tài nguyên thiên nhiên như cát, thủy sản và gỗ có thê?? ảnh hưởng tiêu cực đến triê??n vọng tăng trưởng dài hạn. Mô;i trường Việt Nam chưa bao giờ đứng trước những bâ??t lợi và đe dọa suy thoái lớn đến thế, nhâ??t là khi Việt Nam đang nằm trong nhóm 6 quô;́c gia sẽ bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hâ??u và là một trong 9 quô;́c gia có ít nhâ??t 50 triệu người sẽ phải hứng chịu tác động của biến đổi khí hâ??u.
Ô nhiê??m nguồn nước đang gây ra những hâ??u quả nghiêm trọng đô;́i với năng suâ??t của các ngành quan trọng và với sức khỏe của người dân. Khu vực Đồng bằng sô;ng Cửu Long đã cho thâ??y minh chứng điê??n hình về những tác động đến phát triê??n kinh tế - xã hội khi tầng suâ??t biến đổi khí hâ??u tăng lên ảnh hưởng đến mô;i trường với những diê??n biến về ô; nhiê??m nguồn nước, mâ??t cân bằng thổ nhưỡng do lạm dụng thuô;́c bảo vệ thực vâ??t, hạn hán nghiêm trọng đã gây tổn hại cho sản xuâ??t nô;ng nghiệp và các cô;ng trình hạ tầng, ảnh hưởng trực tiếp đến kinh tế và đời sô;́ng xã hội.
Xu thế tăng cường độ phát thải của Việt Nam được cho là khá rõ rệt trong mâ??y năm gần đây, nhâ??t là trong bô;́i cảnh nguồn nhiệt điện than đang được huy động mạnh. Đô; thị hóa, tăng trưởng kinh tế và dân sô;́ tăng nhanh đang đặt ra những thách thức ngày càng lớn về quản lý châ??t thải và xử lý ô; nhiê??m. Lượng rác thải của Việt Nam dự báo tăng gâ??p đô;i trong vòng chưa đầy 15 năm tới. Việt Nam đã trở thành một trong những quô;́c gia thâm dụng năng lượng cao nhâ??t thế giới với nhu cầu năng lượng tăng 1,5 lần trên 1% tăng trưởng GDP khiến cho châ??t lượng khô;ng khí xâ??u đi nhanh chóng. Năm 2019, tổng phát thải do hoạt động đô;́t nhiên liệu là 262 triệu tâ??n CO2, tăng 17,6% so với năm 2018 và tăng gâ??p 1,8 lần so với năm 2010. So với các quô;́c gia và vùng lãnh thổ, chỉ sô;́ phát thải trên dân sô;́ của Việt Nam khá thâ??p (2.337 kg CO2/người, còn thế giới là 4.417 kg CO2/người), trong khi phát thải trên quy mô; GDP lại khá cao (1,19 kg CO2/USD, còn mức trung bình của thế giới là 0,40 kg CO2/USD). Việt Nam cũng là một trong 10 quô;́c gia trên thế giới bị ảnh hưởng nặng nề nhâ??t bởi ô; nhiê??m khô;ng khí. Đặc biệt là tại các đô; thị lớn, vâ??n đề ô; nhiê??m khô;ng khí đang ngày càng nóng lên theo các nguyên nhân đến từ khí phải phương tiện giao thô;ng, các khu cô;ng nghiệp, cô;ng trình xây dựng… Thô;́ng kê từ IQAir 2020, các thành phô;́ lớn của Việt Nam thuộc dạng ô; nhiê??m nhâ??t trên thế giới, điê??n hình là Hà Nội xếp thứ 3 thế giới sau Ulanbato và Jakarta.
Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã cảnh báo, ô; nhiê??m khô;ng khí tại Việt Nam có thê?? gây thiệt hại tương đương 60 nghìn ca tử vong, trong đó có 40% sô;́ ca liên quan đến sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Nguyên nhân gây tử vong hàng đầu đô;́i với bệnh tim, đột quỵ, viêm đường hô; hâ??p, ung thư phổi, tiê??u đường… khô;ng chỉ làm giảm sô;́ ngày làm việc do đau ô;́m và làm giảm năng suâ??t lao động, sức khỏe mà còn tạo thêm gánh nặng cho hệ thô;́ng y tế đến từ các châ??t gây ô; nhiê??m trong nô;ng nghiệp (phân đạm, phân lân, thuô;́c bảo vệ thực vâ??t và các hóa châ??t khác…), châ??t gây ô; nhiê??m trong châ??t thải cô;ng nghiệp (kim loại, a-xen và nhiều châ??t độc hại khác…). Những tính toán của Worldbank cho thâ??y, nếu gộp lại toàn bộ những tổn hại về mô;i trường, thiệt hại ước tính ở mức từ 4 đến 8% GDP mỗi năm, do tác động tiêu cực trực tiếp đến vô;́n tự nhiên và ngoại ứng gián tiếp đến năng suâ??t lao động, cũng như châ??t lượng của cơ sở hạ tầng.
Worldbank nhâ??n định, hầu hết các chỉ tiêu về vô;́n tự nhiên của Việt Nam đã và đang suy giảm liên tục từ đầu thâ??p kỷ 2000 do tình trạng khai thác quá mức nhằm đáp ứng các nhu cầu phát triê??n. Dù độ che phủ rừng trên cả nước đạt tới 42% với 14,6 triệu ha đâ??t có rừng năm 2019 nhưng gần 20% rừng nguyên sinh đã bị mâ??t đi từ năm 2001 đến năm 2019, diện tích rừng nguyên sinh chỉ còn lại 0,25%. Nguồn tài nguyên khoáng sản điê??n hình là than đá đã được khai thác triệt đê?? trong nhiều năm qua khiến các mỏ lộ thiên hầu như khô;ng còn, việc khai thác đã phải chuyê??n qua các hầm mỏ khoan sâu xuô;́ng lòng đâ??t. Trong vòng 50 năm giai đoạn 1960-2016, sản lượng khai thác thủy sản của Việt Nam đã tăng khoảng 7 lần.
Bên cạnh đó, sự phát triê??n kinh tế - xã hội cũng kéo theo nhu cầu ngày càng tăng về nguồn năng lượng. Thô;́ng kê của Bộ Cô;ng thương và Viện Năng lượng (IE), tổng cung câ??p năng lượng sơ câ??p (TPES) của Việt Nam năm 2019 là 89,7 nghìn KTOE, tăng 11% so với năm trước. Trong khi đó, giai đoạn 2011-2019, tỷ lệ tăng trưởng chỉ là 6,1%. Theo nhóm sản phâ??m, than cô;́c có tô;́c độ tăng trưởng gần gâ??p đô;i, 13,2%/năm; năng lượng sinh khô;́i phi thương mại và chênh lệch xuâ??t khâ??u điện có mức tăng trưởng âm tương ứng -31,4%/ năm và -13,3%/năm. Sự thay đổi đáng kê?? nhâ??t là than, năm 2010, than chỉ chiếm 28,1% cơ câ??u và duy trì mức độ tương đương trong mâ??y năm kế tiếp. Tuy nhiên kê?? từ sau năm 2015, tổng cung của loại nhiên liệu này đã tăng lên 44,3% năm 2018 và tăng kỷ lục trên 50% nTrang web giải trí cao và thấp xúc xắcăm 2019. Theo đó, tổng tiêu thụ năng lượng cuô;́i cùng trong giai đoạn trên cũng tăng 4,3%; riêng năm 2018 và 2019 tăng khá cao, lần lượt là 11,86% và 6,7% so với năm trước. Từ một quô;́c gia xuâ??t khâ??u tịnh năng lượng với tổng mức xuâ??t khâ??u cao hơn nhâ??p khâ??u 17,3% năm 2010, đến năm 2015, Việt Nam đã trở thành quô;́c gia nhâ??p khâ??u tịnh năng lượng với cán cân phụ thuộc là 6,02% và tăng vọt lên 39,54% vào năm 2020. Điều này đang ngày càng đe dọa sâu sắc đến an ninh năng lượng và sự phát triê??n bền vững của kinh tế - xã hội Việt Nam.
Khi nguồn vô;́n tự nhiên của Việt Nam tiếp tục suy thoái, nhâ??t là việc sử dụng các nguồn nhiên liệu hóa thạch đê?? sản xuâ??t năng lượng đáp ứng sự tăng trưởng mạnh mẽ đã khiến cho phát thải tăng nhanh, cùng với các hệ lụy mô;i trường và khí hâ??u. Nhu cầu sử dụng nước ngày một tăng cao, trong khi năng suâ??t nước vâ??n còn ở mức thâ??p, chỉ đạt 12% so với chuâ??n thê?? giới. Tình trạng khai thác thiếu bền vững tài nguyên thiên nhiên như cát, thủy sản và gỗ có thê?? ảnh hưởng tiêu cực đến triê??n vọng tăng trưởng dài hạn. Mô;i trường Việt Nam chưa bao giờ đứng trước những bâ??t lợi và đe dọa suy thoái lớn đến thế, nhâ??t là khi Việt Nam đang nằm trong nhóm 6 quô;́c gia sẽ bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hâ??u và là một trong 9 quô;́c gia có ít nhâ??t 50 triệu người sẽ phải hứng chịu tác động của biến đổi khí hâ??u.
Ô nhiê??m nguồn nước đang gây ra những hâ??u quả nghiêm trọng đô;́i với năng suâ??t của các ngành quan trọng và với sức khỏe của người dân. Khu vực Đồng bằng sô;ng Cửu Long đã cho thâ??y minh chứng điê??n hình về những tác động đến phát triê??n kinh tế - xã hội khi tầng suâ??t biến đổi khí hâ??u tăng lên ảnh hưởng đến mô;i trường với những diê??n biến về ô; nhiê??m nguồn nước, mâ??t cân bằng thổ nhưỡng do lạm dụng thuô;́c bảo vệ thực vâ??t, hạn hán nghiêm trọng đã gây tổn hại cho sản xuâ??t nô;ng nghiệp và các cô;ng trình hạ tầng, ảnh hưởng trực tiếp đến kinh tế và đời sô;́ng xã hội.
Xu thế tăng cường độ phát thải của Việt Nam được cho là khá rõ rệt trong mâ??y năm gần đây, nhâ??t là trong bô;́i cảnh nguồn nhiệt điện than đang được huy động mạnh. Đô; thị hóa, tăng trưởng kinh tế và dân sô;́ tăng nhanh đang đặt ra những thách thức ngày càng lớn về quản lý châ??t thải và xử lý ô; nhiê??m. Lượng rác thải của Việt Nam dự báo tăng gâ??p đô;i trong vòng chưa đầy 15 năm tới. Việt Nam đã trở thành một trong những quô;́c gia thâm dụng năng lượng cao nhâ??t thế giới với nhu cầu năng lượng tăng 1,5 lần trên 1% tăng trưởng GDP khiến cho châ??t lượng khô;ng khí xâ??u đi nhanh chóng. Năm 2019, tổng phát thải do hoạt động đô;́t nhiên liệu là 262 triệu tâ??n CO2, tăng 17,6% so với năm 2018 và tăng gâ??p 1,8 lần so với năm 2010. So với các quô;́c gia và vùng lãnh thổ, chỉ sô;́ phát thải trên dân sô;́ của Việt Nam khá thâ??p (2.337 kg CO2/người, còn thế giới là 4.417 kg CO2/người), trong khi phát thải trên quy mô; GDP lại khá cao (1,19 kg CO2/USD, còn mức trung bình của thế giới là 0,40 kg CO2/USD). Việt Nam cũng là một trong 10 quô;́c gia trên thế giới bị ảnh hưởng nặng nề nhâ??t bởi ô; nhiê??m khô;ng khí. Đặc biệt là tại các đô; thị lớn, vâ??n đề ô; nhiê??m khô;ng khí đang ngày càng nóng lên theo các nguyên nhân đến từ khí phải phương tiện giao thô;ng, các khu cô;ng nghiệp, cô;ng trình xây dựng… Thô;́ng kê từ IQAir 2020, các thành phô;́ lớn của Việt Nam thuộc dạng ô; nhiê??m nhâ??t trên thế giới, điê??n hình là Hà Nội xếp thứ 3 thế giới sau Ulanbato và Jakarta.
Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã cảnh báo, ô; nhiê??m khô;ng khí tại Việt Nam có thê?? gây thiệt hại tương đương 60 nghìn ca tử vong, trong đó có 40% sô;́ ca liên quan đến sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Nguyên nhân gây tử vong hàng đầu đô;́i với bệnh tim, đột quỵ, viêm đường hô; hâ??p, ung thư phổi, tiê??u đường… khô;ng chỉ làm giảm sô;́ ngày làm việc do đau ô;́m và làm giảm năng suâ??t lao động, sức khỏe mà còn tạo thêm gánh nặng cho hệ thô;́ng y tế đến từ các châ??t gây ô; nhiê??m trong nô;ng nghiệp (phân đạm, phân lân, thuô;́c bảo vệ thực vâ??t và các hóa châ??t khác…), châ??t gây ô; nhiê??m trong châ??t thải cô;ng nghiệp (kim loại, a-xen và nhiều châ??t độc hại khác…). Những tính toán của Worldbank cho thâ??y, nếu gộp lại toàn bộ những tổn hại về mô;i trường, thiệt hại ước tính ở mức từ 4 đến 8% GDP mỗi năm, do tác động tiêu cực trực tiếp đến vô;́n tự nhiên và ngoại ứng gián tiếp đến năng suâ??t lao động, cũng như châ??t lượng của cơ sở hạ tầng.
Nỗ lực giảm thiểu tác động của tăng trưởng lên mô;i trường một cách hiệu quả
Hiện nay, các nhà hoạch định chính sách đều nhâ??n thức được rằng quá trình tăng trưởng bền vững của Việt Nam đã, đang ngày càng đòi hỏi phải quan tâm hơn nữa đến việc quản lý nguồn tài nguyên quô;́c gia và g???n chặt với các vâ??n đề về mô;i trường. Nhiều chiến lược và kế hoạch đê?? thúc đâ??y tăng trưởng xanh, sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên và hướng đến nền kinh tế tuần hoàn đang được thực thi. Trong đó, các biện pháp phục hồi “xanh đang được đặt làm trọng tâm của các gói kích thích kinh tế. Ngoài những lợi ích rõ rệt về mô;i trường gắn liền với phục hồi xanh, các chính sách xanh và đầu tư xanh cũng có thê?? tạo thêm việc làm, thúc đâ??y các hoạt động kinh tế và khô;i phục dư địa tài khóa. Worldbank đã thực hiện một khảo sát và nhâ??n định, quan điê??m đầu tư xanh có thế đem lại tác động đến GDP và tăng trưởng việc làm lớn hơn so với đầu tư thâm dụng phát thải.
Trên cơ sở đó, Việt Nam được khuyến nghị nên trở thành quô;́c gia tiên phong trên thế giới về phục hồi xanh. Quyết sách lành mạnh về kinh tế, chú trọng hơn vào mô;i trường được kỳ vọng sẽ đưa Việt Nam đi theo lộ trình bền vững, hướng đến hoàn thành mục tiêu dài hạn đê?? trở thành nền kinh tế có thu nhâ??p cao vào năm 2045. Một sô;́ đề xuâ??t đặt ra nhằm tác động mạnh đến tăng trưởng kinh tế, đồng thời cải thiện các vâ??n đề về mô;i trường, khí hâ??u cho Việt Nam gồm có: (1) Ưu tiên đầu tư cho năng lượng sạch, đồng thời hỗ trợ có điều kiện cho các doanh nghiệp cắt giảm mạnh lượng khí thải, châ??t thải, đặc biệt trong các ngành thâm dụng các-bon; (2) Điều chỉnh hoạt động định giá các tài nguyên khô;ng tái tạo hoặc gây ô; nhiê??m đê?? khuyến khích những hành động có trách nhiệm như bỏ trợ câ??p hoặc áp dụng thuế mô;i trường; (3)Tài trợ, cho vay và ưu đãi thuế cho giao thô;ng và vâ??n tải bền vững, xử lý nước, quản lý rác thải, kinh tế tuần hoàn, và nghiên cứu về năng lượng sạch, bao gồm thô;ng qua hệ thô;́ng tài chính bằng cách yêu cầu các ngân hàng đầu tư ít hơn vào nhiên liệu hóa thạch và nhiều hơn vào các nỗ lực giảm nhẹ biến đổi khí hâ??u và nâng cao khả năng chô;́ng chịu; (4). Hỗ trợ tài chính cho các hộ gia đình đê?? nâng cao hiệu suâ??t sử dụng năng lượng và lắp đặt các thiết bị năng lượng tái tạo; (5) Có các biện pháp hỗ trợ tạo điều kiện khô;i phục hệ sinh thái, coi đây là cơ sở hạ tầng xanh thiết yếu bao gồm mô;i trường sô;́ng giàu các-bon và nô;ng nghiệp thân thiện với khí hâ??u. (6) Đảm bảo sự phát triê??n cơ sở hạ tầng mới có cân nhắc đến rủi ro thiên tai và khí hâ??u đê?? tránh những khu vực có nhiều tai biến, đồng thời đảm bảo tiêu chuâ??n thiết kế có thê?? chịu được tác động của thiên tai nhằm tránh tạo ra những rủi ro mới; (7) Đầu tư cho những biện pháp thích ứng thô;ng qua các khoản đầu tư kết hợp giữa những chiến lược bảo vệ xanh và xám đê?? giảm rủi ro cho con người và tài sản trước những rủi ro thiên tai và biến đổi khí hâ??u./.
Trên cơ sở đó, Việt Nam được khuyến nghị nên trở thành quô;́c gia tiên phong trên thế giới về phục hồi xanh. Quyết sách lành mạnh về kinh tế, chú trọng hơn vào mô;i trường được kỳ vọng sẽ đưa Việt Nam đi theo lộ trình bền vững, hướng đến hoàn thành mục tiêu dài hạn đê?? trở thành nền kinh tế có thu nhâ??p cao vào năm 2045. Một sô;́ đề xuâ??t đặt ra nhằm tác động mạnh đến tăng trưởng kinh tế, đồng thời cải thiện các vâ??n đề về mô;i trường, khí hâ??u cho Việt Nam gồm có: (1) Ưu tiên đầu tư cho năng lượng sạch, đồng thời hỗ trợ có điều kiện cho các doanh nghiệp cắt giảm mạnh lượng khí thải, châ??t thải, đặc biệt trong các ngành thâm dụng các-bon; (2) Điều chỉnh hoạt động định giá các tài nguyên khô;ng tái tạo hoặc gây ô; nhiê??m đê?? khuyến khích những hành động có trách nhiệm như bỏ trợ câ??p hoặc áp dụng thuế mô;i trường; (3)Tài trợ, cho vay và ưu đãi thuế cho giao thô;ng và vâ??n tải bền vững, xử lý nước, quản lý rác thải, kinh tế tuần hoàn, và nghiên cứu về năng lượng sạch, bao gồm thô;ng qua hệ thô;́ng tài chính bằng cách yêu cầu các ngân hàng đầu tư ít hơn vào nhiên liệu hóa thạch và nhiều hơn vào các nỗ lực giảm nhẹ biến đổi khí hâ??u và nâng cao khả năng chô;́ng chịu; (4). Hỗ trợ tài chính cho các hộ gia đình đê?? nâng cao hiệu suâ??t sử dụng năng lượng và lắp đặt các thiết bị năng lượng tái tạo; (5) Có các biện pháp hỗ trợ tạo điều kiện khô;i phục hệ sinh thái, coi đây là cơ sở hạ tầng xanh thiết yếu bao gồm mô;i trường sô;́ng giàu các-bon và nô;ng nghiệp thân thiện với khí hâ??u. (6) Đảm bảo sự phát triê??n cơ sở hạ tầng mới có cân nhắc đến rủi ro thiên tai và khí hâ??u đê?? tránh những khu vực có nhiều tai biến, đồng thời đảm bảo tiêu chuâ??n thiết kế có thê?? chịu được tác động của thiên tai nhằm tránh tạo ra những rủi ro mới; (7) Đầu tư cho những biện pháp thích ứng thô;ng qua các khoản đầu tư kết hợp giữa những chiến lược bảo vệ xanh và xám đê?? giảm rủi ro cho con người và tài sản trước những rủi ro thiên tai và biến đổi khí hâ??u./.
T.S Hà Thị Dáng Hương
Đại học Bách khoa
Đại học Bách khoa